یازدهم شهریور برای اهالی صنعت چاپ اهمیت بسیاری دارد چرا که در این روز، صنعت چاپ ایران با بیش از دو سده قدمت دارای هویت شد و «روز ملی صنعت چاپ» نام گرفت. این روز یادآور تلاش مستمر و زحمت مداوم جمع بزرگی از کارگران، صنعتگران و هنرمندان و در یک جمله وامدار تلاش بزرگمردان فرهنگ ایران زمین است.
اختراع حروف چاپی، از مهمترین رخدادهای تاریخ بشریت
یکی از مهمترین رخدادهای تاریخ بشریت، اختراع حروف چاپی مستقل و دستگاه چاپ بوده است. نخستینبار، یوهانس گوتنبرگ آلمانی در سال ۱۴۵۶ میلادی چاپ را اختراع کرد اما در حقیقت اختراع فن چاپ به قرنها پیش از گوتنبرگ مربوط میشود، شاید وقتی به کتیبه حقوق بشر کوروش هخامنشی نگاه میکنیم نشانههایی از این صنعت قابل مشاهده باشد.
پیدایش صنعت چاپ در ایران
نخستین چاپخانه در ایران در شهر تبریز تاسیس شد. عباس میرزا نایبالسلطنه، میرزا زینالعابدین تبریزی را مامور فراگیری فن چاپ و راه انداختن نخستین چاپخانه در تبریز کرد. میرزا زینالعابدین تبریزی در سال ۱۲۳۳ هجری قمری ابزارآلات چاپ حروفی را به تبریز آورده و تحت حمایت عباس میرزا نایب السلطنه که در آن زمان حکمران آذربایجان بود مطبعه کوچکی برقرار کرد.
شاید علت جایگزینی مطبعه سنگی بهجای مطبعه سربی این باشد که افرادی، مطبعه سربی و حروف آن را با بدبینی نگاه میکردند و علامت کفر میدانستند یا چون حروف ما پارسی بود با حروف سربی در آن زمان نمیتوانستیم تنوع در خطوط داشته باشیم در صورتی که در مطبعه سنگی از خوشنویسها کمک گرفته میشد.
علی قاضیزاده در «کتاب تبریز شهر اولینها» مینویسد: «سختگیریهای کهنهپرستان باعث شده بود که به سبب گرانی طولانی و سخت بودن چاپ سنگی، چاپ کتب و مطبوعات بسیار گران تمام شده و در نتیجه سالها انتشار کتاب و نشریه با دشواریهای فراوان همراه باشد.»
حدود 90 سال پس از تاسیس نخستین چاپخانه در تبریز، نوه حاج زینالعابدین (کسی که نخستین چاپخانه سنگی و سربی را در ایران دایر کرد) بهنام زینالعابدین مطبعهچی که پس از زیارت مکه به نام حاجی حاج آقا معروف و هنگام گرفتن شناسنامه نام علمیه را برخود انتخاب کرد، ماشین چاپی را از اروپا خریداری کرده و از طریق کشور مصر وارد بندر استانبول در ترکیه فعلی کرد و از این بندر توسط چهل گاومیش به تبریز انتقال داد. حاجی حاج آقا علمیه همراه با دستگاههای چاپ سنگی خود هشت تن از متخصصان صنعت چاپ را نیز از کشور آلمان برای نصب و آموزش این دستگاهها به تبریز آورد.
دختر حاجی حاج آقا علمیه درباره ورود ماشین چاپ به تبریز در کتاب «اولینها» نوشته حسین امید میگوید: «زمان حمل گاومیشهای حامل دستگاهای چاپ از کوچههای تنگ و باریک محله منجم تبریز به اجبار دیوارهای تعداد زیادی از خانههای همسایهها را فرو ریخته و خراب کردند که حاجی حاج آقا هزینه بازسازی دیوارهای فرو ریخته را نیز متحمل شدند و اینگونه بود که چاپ، وسلیه ارتقا فرهنگ و ماشین تولید علم به ایران رسید.»
نامگذاری روز ملی صنعت چاپ
با گذشت زمان اهمیت صنعت چاپ بر همه روشن شد، نامگذاري روز 11 شهريورماه بهعنوان روز ملي صنعت چاپ در تقویم ایرانیان در سال 1382 و با تلاش اسدالله جامي (مدير كل وقت دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) انجام شد. در آن زمان اهالی صنعت چاپ به شوراي فرهنگ عمومي درخواست دادند و توضيحات بسياري براي لزوم ورود اين روز در تقويم مطرح کردند تا در نهايت اين شورا به اين جمعبندي رسيد كه روز ملي صنعت چاپ به رسميت شناخته شود و اینگونه 11 شهریورماه بهعنوان روز ملی صنعت چاپ در تقویم نامگذاری شد.
کتابخانه عمومی مرحوم حسن ایرانمنش...
ما را در سایت کتابخانه عمومی مرحوم حسن ایرانمنش دنبال می کنید
برچسب : شهریور,صنعت, نویسنده : iranmaneshliba بازدید : 178 تاريخ : چهارشنبه 22 شهريور 1396 ساعت: 18:41